Küresel ölçekte cereyan eden bir salgın nedeniyle bir süredir evlere kapanmış durumdayız. Salgın öncesi yaşadığımız hayatı normal kabul edersek, halihazırda yaşadığımız süreci anormal olarak nitelemek mümkün. Fakat dünyayı sadece kendinden ibaret zannetmeyenler ve bu küçük gezegende ne olup bitiğine biraz olsun kulak kabartanlar zaten salgın öncesinde yaşadıklarımızın da normal şeyler olmadığını tespit etmekte zorlanmayacaklardır. Sürekli büyüme hırsının tabiatta yol açtığı yıkım, teknik ilerlemenin hızına yetişme arzusunun toplumsal dokuda yarattığı tahribat,biyolojik çeşitliliğin canını okuyan sanayileşme, hava-su ve toprakta meydana gelen geri dönüşü belki de yıllar alacak kirlilik,savaşların yol açtığı açlık,susuzluk,hastalık ve katliamlar,yerinden yurdundan edilen milyonlarca insan ve daha nice anormallikler salgın başlamazdan evvel her gün şahit olduğumuz sıradan vakalardı. Salgını bu kadar ürkütücü kılan ise, ayrım yapmadan her birimizi hedef alıyor olması. Bizden uzakta olan anormalliklere izleyici kalarak normalleştiren bencil ve narsist yanımız, söz konusu kendimiz ve yakınlarımız olduğunda, bir anda duyargalarını çalıştırıyor. Çok zor ama umulur ki bu salgın tehdidi sona erdiğinde, bencilliklerinden sıyrılmış bir dünyaya gözlerimizi açalım.

Ahlak nedir? Sorusuna, Türkiye özelinde, kendisini muhafazakar-mütedeyyin olarak tanımlayan kesimlerin ekserisi ya kadınların açık-saçık giyinmesi ya da cinsellik bağlamında cevap verir. Ki ikisi de aşağı yukarı aynı kapıya çıkar.Bu önermenin tersi de doğrudur. Ahlaki yozlaşma nedir? diye sorsak alacağımız yanıtlar arasında en üst sıraları, kadınların açılıp saçılması ve cinselliğin serbestçe tatmin ediliyor olması işgal eder. Yalan söylemek, iftira atmak, yetim malı yemek, rüşvet, ehliyet ve liyakat yoksunu olmasına rağmen makam kovalamak,verdiği sözde durmamak, kamu malına çöreklenmek,sahih olmayan bilgilerle sevmediği insanları itibarsızlaştırmak gibi gayr-ı ahlaki davranışlar ya akla gelmez ya da son sıralarda yer bulur kendisine.Ulu hocalar/vaizler,toplumun ahlaki yozlaşmasına dikkat çekmek istediklerinde sözü bir şekilde kadınların dış görünüşlerine (etek boyu,makyaj v.b) getirirler.Kadının kurucu/inşa edici toplumsal rolüne dikkat çekerek haklılıklarını da ispat etmeye çalışırlar. Fakat ahlakı tümel olarak değil tikel bağlamda değerlendirerek din dilini sığlaştırdıklarının farkında değillerdir. Sezai Karakoç ulu hocalara hitap ettiği Hızırla Kırk Saat isimli şiirinde “ kardeşim İbrahim bana mermer putları nasıl devireceğimi öğretmişti/ Ama siz…..öğretmediniz” diyecektir haklı olarak. Ahlakı kadın bedeni ve cinsellik bağlamına hapseden bir din dilinden put kırıcı bir söylem nasıl sadır olsun? Bu parçacı ahlak anlayışı, hayata tevhidi bir perspektiften bakmayı emreden İslam’ın ruhuna da yabancıdır diye düşünüyorum. İslam, hayatı bir bütün olarak kabul ediyor ve muhatabına bu bütüne ilişkin bir ahlaki duruşu öneriyor. Parçalı yaklaşımı reddediyor.

Hayrettin Karaman Hoca hatıratında (II. cilt sayfa 243/İz Yay.) İstanbul Fatih’te bir sohbet esnasında merhum Erbakan’la aralarında geçen bir konuşmadan bahseder. Seçim çalışmaları münasebetiyle bir gurup ilahiyatçının katıldığı bu sohbette Erbakan “önümüzdeki seçimlerde Allah(c.c) bana şu kadar milletvekili lütfederse,iktidarımızın ilk altı ayından sonra İstanbul’da ince çorapla gezen kadın göremeyeceksiniz.” der. Yukarıda sözünü ettiğim ahlak anlayışının siyasal alandaki izdüşümü açısından bu beyan önemlidir. Nitekim bu siyasi çizginin farklı tonlarda devamı olanlar da aynı anlayışı sürdürüyorlar. Böylece İslami mücadele tevhidi ve inkılabi doğasından soyutlanarak, kadın bedeni ve cinsellik üzerinden yürüyen kısır bir tartışma bağlamına hapsediliyor. Bu “sığ”lık,Müslümanları hem küre ölçeğinde hem de Türkiye’de “kafası libidosundan başka bir şeye çalışmayan mahluklar” olarak resmediyor.

İslamcıların diyanetle araları geçmişte pek iyi değildi. Bu kurumun devlet aygıtının kontrolünde olması,rezervli bakışın ana omurgasını oluşturuyordu. Çünkü devlet, kendisini laik olarak niteliyordu ve İslamcılara göre laikliğin İslam’da yeri yoktu. Kaldı ki, diyanetin kuruluş amacının “laikliği korumak” olduğunu vaktiyle diyanet reisliği yapmış bir zatın ağzından bizzat ben de işitmiştim. Bu nedenle diyanetin beyanlarına hep “şerhli” yaklaşılırdı. Ancak son yıllarda diyanetle İslamcılar arasında gerek söylem gerekse eylem düzeyinde ciddi bir yakınlaşmanın olduğu görünüyor. Hatta ortak sosyal projeler bile yürütül/ebili/yor. Devletin laik karakterinde bir değişiklik olmadığına göre bu yakınlaşmanın sebebi ne olabilir? Sorusuna birkaç olasılık çerçevesinde yanıt verilebilir diye düşünüyorum:

a)Kurumun başına getirilen kişilerin İslamcılarla aynı kaygıyı taşıyor olması

b)FETO sonrası oluşan konjonktürün zorlaması

c)İslamcıların söylem ve eylem gücünü kaybetmeleri ve böylece devletin önerdiği dindarlık biçimine ikna olmaları

d) Muhafazakar-Milliyetçi kimlik tarafından temsil edilen politik dilin Türk-İslam sentezi adı altında “itikat” gibi pazarlanması ve bu itikada mensup olmayanların kriminalize edilmesi

e) İktidarda olanların geçmişte İslamcı havzalarla temas kurmuş olması

f) “Birlik ve beraberliğe en çok ihitiyaç duyduğumuz bu zamanlarda” çekişmenin anlamsız olacağı…

Belki bu maddelere başkaları da ilave edilebilir. Ancak hepimizin devlet ve iktidar alanının izin verdiği kadar dindar olmaya ikna edildiğimiz gerçeği değişmez. Oysa ki İslamcılık, ulus-devlet realizmine karşı çıktığı ve hayatın bütününe müdahil İslami dilin ikamesi için çaba sarfettiği oranda özgün ve özgür kalabildi. Diyanet,bu ülkede,İslam’ın ana istinatgahları olan vahiy ve nübüvvet bilgisinin iktisadi/içtimai/siyasi/hukuki/akademik v.b hiçbir alanda referans alınmadığını bilmesine rağmen,bu sorunu aşmak üzere,kamusal bilincin arttırılmasına yönelik olarak ne yapıyor? Halihazırda cari olan seküler/kapitalist/neo-liberal düzene karşı kamuoyu farkındalığı oluşturacak ne tür çalışmaları var?Neo-Kolonyalizmin bugünkü temsilcisi olan NATO’nun Türkiye’nin yirmibeş farklı noktasındaki üsleriyle ilgili ne düşünüyor? Kısa bir süre önce binlerce suçluyu dışarı salan infaz düzenlemesinin İslam noktay-ı nazarından ahlak-kritiğini yaptı mı? Bu sorulara,sapkın gruplar tarafından hedef gösterildiği için diyanet reisine sahip çıkan sivil toplum havzalarının da cevap üretmesi lazım gelir. Çünkü aziz ve mübarek İslam, sadece cinsel ahlakı terbiye etmek için gelmedi.

30/04/2020

Kamil ERGENÇ

Bu e-posta adresini spambotlara karşı korumak için JavaScript desteğini açmalısınız

Ne zaman ne yapacağı, hangi durumda nasıl davranacağı belli ve öngörülebilir olan kişi ve toplumlar hem manipülasyona açıktır hem de kolaylıkla sevk ve idare edilebilir.Bu önermenin tersi de doğrudur. Yani ne zaman ne yapacağı belli olmayan kişi ve toplumlar kolayca sevk ve idare edilemezler. Manipülasyona da açık değillerdir. Manipülasyona açık olmak, zihinsel sömürüye açık olmakla eş değerdedir. İktidarlar karşılarında her zaman “öngörülebilir” davranışlarda bulunan bir toplum isterler.Öngörülemeyen davranışlarda bulunan kişi ve toplumlar genellikle tehlikeli addedilir. Bu nedenle ister siyasi ister iktisadi isterse de manevi iktidarlar olsun ellerindeki tüm imkanları (okul,medya-sosyal medya,seminer/konferans vb.) kullanarak muhataplarını öngörülebilir davranışlarda bulunan bir yığın haline getirirler. Üzülerek söylemek gerekir ki, Müslümanlar da uzunca bir süredir “önceden kestirilebilir” eylemler ürettikleri için bu yığına dahil olmuştur.Bu yüzden şeytanca plan yapanlar kimi zaman bir karikatür,kimi zamansa bildiri veya konferans aracılığıyla hepimizin ayarını bozabiliyor. Oysa ki (teşbihte hata olmasın) Müslümanların “deli gibi” davranması gerekir. Deliyi korkutucu kılan şey, öngörülebilir davranmamasıdır. Sistem, kontrol ve denetim dışı olanlardan her zaman korkmuştur.Eğer Müslümanlar bugün nicelikleriyle orantılı bir caydırıcılığın mümessili olamıyorlarsa,kendilerini denetlenebilir kıvama getirdikleri içindir.Artık her şeyimiz şeffaf…Evlerimiz bile… Halbuki aziz Kur’an, şeytanın tuzaklarının muhlisler üzerinde etkili olmayacağını beyan ediyor. Demek ki muhlis olmak,kurulan tuzakları fark etmeyi tazammun ediyor. Şayet itikadımıza ihlasla bağlı isek endişe etmeye gerek yok. Peygamberimiz (s.a.v) “ size deli(mecnun) denmedikçe imanınız sahih olmaz” buyuruyor. Nitekim kendisi de en yakınları tarafından delilikle(mecnunlukla) suçlanmıştı. Delilikle suçlanan peygamberin ümmeti olan bizler, zekice atraksiyonlar peşindeyiz. Oysa ki zeka çoğu zaman pragmatik davranmaya meyillidir. Delice bir hayatı terk ettiğimiz için, zeki olanlar tarafından kolaylıkla sevk ve idare ediliyoruz.

28/04/2020

Kamil ERGENÇ

Bu e-posta adresini spambotlara karşı korumak için JavaScript desteğini açmalısınız