O,modern paradigmayı sarstı. Bize düşen ise yıkmak…
Seyyit Kutup’u konuşmak,19.yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkan ve özellikle ilk yıllarında apolojist(savunmacı/özür dilemeci) bir tavrın ve tarzın mümessili olan İslamcılık ideolojisinin,20.yüzyılın ikinci yarısından itibaren Modern Paradigma karşısında özgün bir duruşun ve sahih bir temsilin önderliğini üstlenmesini konuşmaktır dersek herhalde abartmış olmayız. Sadece Türkiye’de değil İran’dan Ortadoğu’ya, Kuzey Afrika’dan Amerika’ya ve Avrupa’ya kadar(1) etkili olmuş Müslüman bir mütefekkir olması hasebiyle Seyyit Kutup, gerek Çağdaş İslam Düşüncesi’nin sembol isimlerinden biri olması gerekse inandığı değerler uğruna feda olmayı göze alan vakar,celadet ve cesaretiyle bugünün Müslümanları tarafından gündemleştirilmeyi fazlasıyla hak ediyor. Hele ki,modern paradigma karşısında neredeyse havlu atmış ve mübarek Kur’an’ın Talut-Calut kıssası bağlamında dikkat çektiği üzere, nehri geçerken kana kana içtiği su(dünya lezzetleri) nedeniyle dizlerinin bağı çözülmüş ve bundan dolayı Calut’un Ordusu(küresel istikbar) karşısında takatsiz kalmış olanların “bugün bizim Calut ordusuna karşı koyacak gücümüz yok”(Bakara 249)* tavırlarına benzer şekilde yenilgiyi içselleştirme,yılgınlık,özgüvensizlik,alttan almacılık,başkalarına hoş görünmek için dini sulandırmacılık gibi fiillerin normalleştiği bir vasatta,Seyyit Kutup gibi üst perdeden ve sakınımsız söz söyleyen birine ne kadar da ihtiyaç var…
Kaderleri birbirine benzeyen üç belde…Bunların yanına başka beldeler de eklenebilir.Felluce,Cenin,Gazze,Grozni,Sabra ve Şatilla gibi...Tek suçları müstekbirlere boyun eğmemek.Direnmek ve direnişi desteklemek.Egemenlerin çıkarlarını tahkim etmek için hazırlanan uluslararası ilişkiler literatürü,bu suçu işleyenlere terörist diyor.Şimdilerde İblib özelinde kullanılan bir kavram daha var:Jihadist..Yani “cihatçı”…Bir anlamda cihadı meslek edinenler…Böyle adlandırılmalarının sebebi,onların “insanaltı yaratıklar” olduğuna Dünyayı ikna etmek ve ölümlerinin “önemsiz” olduğunu meşrulaştırmak…Onlar(yani cihatçılar) yası tutulmaması gerekenler…Fanon’un deyişiyle, yeryüzünün lanetlileri…
Gebze İnsan ve Medeniyet Hareketi’nin her ay geleneksel olarak gerçekleştirdiği “Kitap Tahlili” etkinliğinin Nisan ayı programında Kanadalı gazeteci, yazar ve aktivist Naomi Klein’in “Şok Doktrini-Felaket Kapitalizminin Yükselişi” isimli eseri tahlil edildi.
Kitap tahlil programında katılımcılar, Latin Amerika ve soğuk savaş sonrası Rusya’nın kapitalist sisteme entegre edilme süreci; küresel çaptaki neoliberal, kapitalist uygulamalarla Türkiye’deki yansımaları; kapitalizmin küreselleşmesinde Chicago, Harward ve Berkeley üniversitelerinin oynadığı rol; korku, panik, şok ve dehşet üretimi ile kapitalizm arasındaki ilişki; şok doktrini politikasının Şili, Arjantin, Bolivya, Irak, Afganistan örnekleri üzerinde durdu.
Sivil toplum, Aristo’dan beri insanlığın gündeminde olmaya devam ediyor. Grek kültüründe Yurttaşlıkla eşanlamlı olarak kullanılan bu kavramın, yönetme ve/veya yönetime katılmayla olan doğrudan ilişkisi, sonraları Batı literatüründe de benzer işlevini sürdürecek, bazı dönemlerde ise kimi ufak tadilatlara maruz kalacaktır.Kadim Grek kültüründe/Atina’da,sınırlı sayıda kişi yönetime katılırdı.Yönetime katılmayanlar Yurttaş,hatta insan sayılmazdı.Yunan’da yönetmekle akıllı olmak aynı şeydi.Kadınlar,çocuklar ve köleler akıllı olmadıkları için yönetime katılamazlar ve yurttaş sayılmazlardı.Bu geleneğin çocuğu olan Aristo, yönetmeye büyük önem atfetmiş ve “sivil”liği yurttaşlıkla eş değerde görmüştür.Ona göre insan doğası gereği politiktir.Bu nedenle Aristo’da sivil toplumla politik toplum aynı şeydir.Buradaki sivillik “polise” ait olmakla bağlantılıdır ve barbar olmamayı da zımnen içkindir.Çünkü, sivil olan medeni olandır.Yani akıllı ve insan…Bu perspektif polisin dışında olanları “barbar” olarak kodlar.Barbarlar Yunanca konuşamadıkları ve polisin dışında kaldıkları için insan değildirler. Sonraları, muhtemelen 19.yüzyıl, dilimize medeniyet olarak çevirilen “civilization” da esasında barbar olmamaya işarettir.Beyaz adamın kolonyal emelleri de bu kavram sayesinde meşruiyet kazanacaktır.”Civilization” ile “civil”in akrabalığı, modern dönemin inşasında oldukça etkili olmuştur.Bu noktada polisi daha iyi anlamak için zıttına müracaat etmekte fayda var.Polisin zıttı kır/köydür.Kır/köy, kendisi için üretenlerin mekanıdır.Burada mücadele doğayladır.Değerin değil faydanın peşinden gidilir.Birliktelik zorunluluktan dolayıdır.Bu nedenle köylü,poliste egemen olan sistemi anlayamaz.Çünkü poliste mücadele tabiatla değil insanladır.Dolayısıyla yasa gerekir.Yasa ise sivil/politik toplumun yapabileceği bir şeydir.Köyün mistik,efsanevi,dinsel ve sivil olmayan doğasına karşı “polis”in seküler,rasyonel ve sivil/medeni tarzı her zaman tercihe şayandır.
|
 Ölümü yaşamaktan korkmayan bir bilincin trajik yüzleşmesine dair…
Her temas iz bırakır…
Afrika denilince modern insanın aklına genelde az gelişmişlikle ilkelliğin iç içe geçtiği bir coğrafya gelir.Kara Kıta adlandırması, bir ırkın yaşadığı mekana işaret etmenin yanında zımnen küçültücü bir muhtevayı da havidir.Kolonyalizmin sadık hizmetkarı olan kültürel antropolojinin, insanın tarihsel serüvenini Afrika’dan başlatması boşuna değildir.İnsanı maymunun evrim geçirmiş hali olarak tesmiye eden Darwinci ekole istediği “bilimsel” malzemeyi veren tek coğrafi mekan Afrika’dır çünkü.Maymun türünün en zengin örnekleri buradadır ve medeniyetten uzak yaşayan “vahşi” insanlar da…Vahşi ortamı birlikte soluyan bu canlılar(insan ve maymun)arasında evrimsel ilişki kurmak hiçte zor olmayacaktır.
Başlarken bir noktanın altını çizmekte fayda var.Başlıkta yer alan ideolojik tutumlar birbirinden kesin çizgilerle ayrılan bir hususiyete sahip değil.Yer yer birbirlerini bütünleyen bir karaktere sahip oldukları bile söylenebilir.Türkçede “den“ ayrılma ekinin “e” yönelme ekiyle birleşerek oluşturduğu terkipler genelde bir yerden çıkarak/ayrılarak başka bir yere varmak anlamını havidir.Yani çıkılan yerle varılan yer farklıdır.Oysaki başlıkta yer alan ideolojik tutumlar,birinden diğerine geçişin bir ayrılma olarak değil en fazla aynı araç içinde koltuk değiştirme olarak adlandırılabileceği bir duruma işaret eder.Dolayısıyla biz bu yazıda 2000’li yılların başından itibaren siyasal alanın öznesi olan muhafazakar demokrat tutumun-ki bu tutum kafi miktarda milliyetçilik barındırmaktadır- neden ve nasıl Türk-İslam ülküsüne geçiş yaptığını;söylemde ve- pek tabi ki- eylemde meydana gelen bu değişimin(Türk-İslamcı perspektifin) bugünün ve geleceğin Türkiye’sinde nasıl bir karşılığının olacağını irdelemeye çalışacağız.Bunu yaparken de evvela Türkiye’nin Osmanlı’dan miras kalan siyasi,iktisadi,içtimai hayatına ilişkin efradını cami ağyarını mani bir değerlendirmeye ihtiyaç var.Çünkü Cumhuriyet her ne kadar kendisini Osmanlı’dan “kopuş” üzerine temellendirmek istese de onun devamı olduğu su götürmez bir gerçek.Hele ki,Ortadoğu’nun bugün içinde bulunduğu kaotik durumdan selamete çıkışını temin edecek formülün Osmanlı misyonununda gizli olduğunu iddia eden ana akım entelijansiya verken…
Belirsizliğin egemen olduğu bir zaman diliminde yaşıyoruz. Ya da şöyle diyelim: Belirsizliğin egemen olduğuna ikna edilmeye çalışıldığımız bir zaman diliminde yaşıyoruz.Öyle ki neyin iyi neyin kötü,neyin faydalı neyin zararlı,neyin hak neyin batıl olduğunu idrak etmek zorlaş/tırıl/ıyor.Hakikat kayıp ve “göreli”(!)…Tek bir doğru yok…Doğrular ve yanlışlar var…Renksizlik terviç ediliyor…Ait olduğumuz kamp/hizip/parti/ulus doğrunun ve yanlışın,hakkın ve batılın ölçüsü haline geliyor.Zaman ve mekan tasavvurumuz her geçen gün dumura uğruyor.Bir belirsizlik hali her yanı kuşatıyor…Bahsini ettiğimiz bu belirsizliğin ve melezliğin kendisini İslam’a nispet edenler arasında da yaygınlaşmasıdır asıl iç acıtıcı olan. Yegane hakikat nişanesi olması münasebetiyle aziz İslam, muhatabını özne olmaya davet ederken, kendisini İslam’a nispet edenlerin nesne olarak kalmakta ısrar etmesi anlaşılabilir değil… Çağa tanıklık etmek,zamanın çocuğu(ibn-ül vakt)olmak tehiri mümkün olmayan bir görevken, bilakis zamanın dışında yaşıyormuş gibi hareket etmek, Müslüman kimliğin kabul edebileceği bir şey değil…
 Gebze İnsan ve Medeniyet Hareketi merkezinde her ay düzenli olarak gerçekleştirilen Kitap Tahlili etkinliğinde, Atasoy Müftüoğlu’nun ‘Küresel Çağda Varolmak’ adlı eseri tahlil edildi.
İnsan ve Medeniyet Hareketi Eğitim Komisyonu Başkanı Eğitimci-Yazar Kamil Ergenç’in moderatörlüğünde gerçekleşen Kitap Tahlil programları, üçüncü yılında ‘Küreselleşme’ kavramı eksenli eserleri tahlil etmeye devam ediyor. Bu çerçevede mart ayı kitabı olan Atasoy Müftüoğlu’nun ‘Küresel Çağda Varolmak’ adlı eseri vakıf merkezinde tartışmaya açıldı.
Programda kitabın ana bağlamına sadık kalmak koşuluyla aşağıdaki sorulara cevap arandı:
1-Küresel çağda İslam’ın ontolojik ve epistemolojik bağımsızlığını nasıl inşa edebiliriz?
2-Modern/Post-Modern seküler dilin tahakkümünden kurtulmak mümkün mü? Nasıl?
3-Küreselleşme karşısında İslami bünyenin zaaf ve imkanları hakkında neler söylenebilir?
4-Oryantalistlerce Ortadoğu olarak adlandırılan beldelerde cereyan eden hadiselerin küreselleşme ile ilgisi nedir?BU hadiselerin karakteristiği ile ilgili ne düşünüyorsunuz?
|
