Yazan:Francis Fukuyama

İngilizceden Çeviren: İbrahim Karapolat

Editörün Notu: Yazdığı "Tarihin Sonu ve Son İnsan" kitabıyla ABD emperyalizmine sadakatini izhar eden Fukuyama,İHA'ların Türkiye'nin bölgesel ağırlığına katkısını yazmış...

2010’ların başında, İHA'larla ilk oynamaya başladığımda, Financial Times'da bir drona sahip olabilseydim, bunu herkesin yapabileceğini ve bunun küresel politika için büyük etkileri olacağını varsaydım.https://www.youtube.com/watch?v=ry9DRiIXcp0https://www.ft.com/content/9cc59dce-5e27-11e1-8c87-00144feabdc0 O zaman, İHA teknolojisi büyük ölçüde ABD ve İsrail tarafından kontrol ediliyordu, ancak bunun geniş çapta bir şekilde yayılmasının ve devletler arası çatışmanın doğasını değiştirmesinin kaçınılmaz olduğunu ortaya koydum. Hayal ettiğim özel kullanım, suikastlar içindi ve Henry Sokolski https://www.americanpurpose.com/articles/dr-strangeloves-new-passion-precision-guided-mayhem/kısa süre önce bu sayfalarda nükleer santraller gibi kritik altyapıya karşı kullanılabilecekleri öne sürdü. Bu tehditlerin hiçbiri henüz büyük bir çapta ortaya çıkmadı, ancak küresel manzara askeri İHA'lar tarafından çoktan değiştirildi.

Bu gelişmenin ana aktörü, otokratik Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan altındaki Türkiye'dir. Ülke kendi yerli İHA'larını geliştirdi ve bunları son askeri çatışmalarda yıkıcı bir etki için kullandı: Libya, Suriye, Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki Dağlık Karabağ savaşında ve kendi sınırları içinde PKK'ya karşı mücadelede. Bu süreçte, Rusya, Çin veya Amerika Birleşik Devletleri'nden daha fazla sonuç şekillendirme yeteneğine sahip büyük bir bölgesel oyuncu olmaya kendini yükseltti.

Anka-S gibi Türk İHA'ları, Türk Havacılık ve uzay Sanayii firması TUSAŞ tarafından geliştirilirken, Bayraktar TB2, daha sonra Erdoğan'ın kızıyla evlenecek olan MIT (Massachusetts Teknoloji Enstitüsü) eğitimli İHA tasarımcısı Selçuk Bayraktar liderliğindeki savunma sanayi firması Baykar Makina tarafından geliştirildi. Yerli bir İHA üretme dürtüsü, 1975'teki ABD askeri ambargosu ve Washington'un ülkeye gelişmiş Predator ve Reaper dronlarını satma konusundaki isteksizliği tarafından sonucu ortaya çıktı. Türkiye, İsrail'den Heron IHA'ları satın aldı, ancak bu ilişkiyi de sorunlu buldu. Bununla birlikte, İHA üretimi o kadar da zor değil ve en son üretilen Türk modelleri oldukça etkileyici. TB2, 24 saat boyunca havada kalabiliyor ve hem keşif hem de saldırı görevlerini yerine getirebiliyor.

Bu silahların etkinliği ilk olarak Mart 2020'de Suriye'de Türkiye sınırlarının ötesinde gösterildi; burada 36 Türk askerini öldüren Rus destekli bir Suriye saldırısına misilleme olarak Ankara, Türkiye sınırı boyunca İdlib eyaletine taşınan Suriye zırhlı kuvvetlerine yıkıcı bir saldırı başlattı. Görüntüler, İHA'ların 100'den fazla Suriye tankını, ZPT'leri ve hava savunma sistemlerini yok ettiğini gösteriyordu.

Suriye saldırısı tamamen durduruldu ve idlib Eyaleti mülteciler için bir sığınak olarak güvence altına alındı. Daha sonra Mayıs ayında, Türk İHA'ları Lİbya Ulusal Ordusunun Trablus'a karşı saldırısını sona erdiren, BAE destekli General Khalifa Haftar'ın Libya Ulusal Ordusu tarafından kullanılan Libya'daki bir hava üssüne saldırmak için kullanıldı. Son olarak, Eylül ayında Dağlık Karabağ Savaşı sırasında, Ermenistan'a karşı müdahale eden Türk İHA'ları, tahminen 200 tank, 90 diğer zırhlı araç ve 182 topçu bataryasını imha ederek, Ermenistan'ı topraklarından çekilmeye zorladı.https://www.washingtonpost.com/world/middle_east/turkey-drones-libya-nagorno-karabakh/2020/11/29/d8c98b96-29de-11eb-9c21-3cc501d0981f_story.html Bu, Azeri yanlısı videonun gösterdiği gibi, Türkiye'de milliyetçi bir gurur noktası halini aldı.

Bana öyle geliyor ki, Türkiye'nin insansız hava araçlarını kullanımı, kara gücünün doğasını, mevcut güç yapılarını baltalayacak şekilde değiştirecektir. Tıpkı Dreadnaught'ın daha önceki savaş gemisi sınıflarını modası geçmiş hale getirdiği ya da uçak gemisinin İkinci Dünya Savaşı'nın başında savaş gemilerini modası geçmiş hale getirdiği gibi. 1991 ve 2003 Körfez Savaşlarında Irak'ı iki kez mağlup eden türden birleşik kara kuvvetleri, uzun yıllar boyunca yalnızca tankların etrafında inşa edildi. Bunun nedeniyse, uzun yıllar boyunca bir tankı sadece başka bir tankın yok edebilmesiydi. 1967 Orta Doğu Savaşı ile ilgili az bilinen gerçeklerden biri, İsrail'in büyük açılış hava saldırısında sadece birkaç Mısır tankının havadan yok edilmesidir, çünkü bir uçakla bu kadar küçük bir hedefi vurmak çok zordu. Aradan geçen yıllarda, hassas güdümlü mühimmat çoğalmaya başladı ve bu da tankların hedef alınmasını kolaylaştırdı. Ancak bu yine de A-10 tipi yakın-destek saldırı uçaklarını gerektirdi, bu da böylesine ileri düzeydeki rakibe karşı durabilmek için pahalı hava savunma sistemlerini gerekli hale getirdi.

İHAlar bu resmi önemli ölçüde değiştirdi çünkü nispeten ucuz, yenilmesi zor ve insan pilotlarının hayatlarını riske atmıyorlar. Dünyanın dört bir yanındaki ordular şimdi kendilerini dronlara karşı nasıl savunacaklarını bulmak için çabalıyorlar ve İHA'lar ile İHA karşıtı önlemler arasındaki silahlanma yarışını kimin kazanacağı belli değil. Şunu söylemek mümkün ki, dünya son büyük tank savaşını 2003 Irak savaşında gördü.

Dronlar, Türkiye'nin 2020 yılında bölgesel bir güç olarak yükselişini yönelik çok katkıda bulundu. Ülke şimdi üç çatışmanın sonuçlarını kararlı bir şekilde şekillendirdi ve aynı şeyi daha da fazla yapmayı vaat ediyor. Suudi Arabistan ve İran gibi iki ana kahraman tarafından yönetilen ve Sünni-Şii çizgileri boyunca kutuplaşmış gibi görünen Orta Doğu, aslında daha çok kutupludur. Türkiye kendisini hiç kimseyle kalıcı olarak aynı çizgiye sokmadı. Libya'da Sünni güçlere, Körfez ülkelerine karşı çıktı; aynı zamanda Suriye'deki Rus kuvvetlerine saldırırken yine Rusya'nın S-400 hava savunma sistemini satın alarak Rusya'nın yanında yer aldı; ve NATO'ya devam eden üyeliğine rağmen hedeflerini Washington ile hizalamayı reddetti. Yine de, Ukrayna'ya TB2 İHA'larını sattı, bu da bu çatışmanın çözülmesine yardımcı olabilir.

Bunun bazı iyi sonuçları oldu. Türkiye'nin Suriye'ye müdahalesi, İdlib eyaletine sığınan mültecilere karşı bir soykırım halini alacak olan hareketi bozguna uğrattı. Esad bu bölgeyi geri almayı başarmış olsaydı, Avrupa için büyük etkileri olan başka bir büyük mülteci krizine neden olurdu. General Hafter Trablus'u işgal etseydi bu dünyayı daha iyi bir konuma getirir miydi bilinmez. Öte yandan, Türkiye'nin Dağlık Karabağ'a müdahalesi Ermeniler için büyük bir mülteci krizi yarattı. Orta Doğu çatışmalarının çok taraflı doğası onları çözmeyi zorlaştırıyor ve Suriye iç savaşının yaklaşık on yıl sonra hala şiddetli olmasının bir nedeni de bu.

ABD'nin İHA politikasını eleştiren birçok Amerikalı eleştirmen, hala ABD ve İsrail'in bu teknolojinin ana kullanıcıları olduğu bir dünyada yaşıyor. Ancak bu dünya çoktan yok oldu ve İHA'ların merkezi savaş silahları haline geldiği bir dünyaya hızla yol açıyor. Bunun on yıl içinde nasıl görüneceğini kimse tahmin edemez.

Yazının orijinal metni için bkz.https://www.americanpurpose.com/blog/fukuyama/droning-on/#:~:text=The%20country%20has%20developed%20its,PKK%20inside%20its%20own%20borders.